Özet

Çok boyutlu olan kuraklık her ne kadar temelde meteorolojik kökenli ise de insan faaliyetlerinin de önemli ölçüde etkilediği bir olaydır. Özellikle yüksek miktarda su isteyen bitkilerin düşük yağış ve yüksek sıcaklık değerlerinin olduğu alanlarda sulama yöntemiyle üretimebaşlanması, öncelikle yer altı suyu seviyesini düşürmekte ardından tarımsal kuraklığa neden olmaktadır. Çalışmaya konu olan Kavardepresyonu (İran) hatalı ürün seçimi ve su noksanlığı nedeniyle günümüzde benzer sorunlarla karşı karşıyadır. Bunu belirlemek amacıyla öncelikle çalışma sahasının 1975–2017 yılları arasındaki arazi kullanımındaki değişimleri ele alınmıştır. Landsat uydu görüntülerinden elde edilen veriler işlenerek çalışma sahasında sulama ile üretimi gerçekleşen alanların zamansal değişimi ortaya konulmuştur. Öte yandan yörenin yağış, sıcaklık, buharlaşma ve su noksanlığı da belirlenmiştir. Ayrıca bölgede ürünlerin hektar başına su kullanım değerlerine de ulaşılmıştır. Böylece arazi kullanımındaki değişimlerin yanında depresyonun iklim elemanlarındaki değişimler de ortaya konulmuştur. Sonuçta 1975’ten günümüze hızla artan sulu tarım alanlarının toplam su istekleri ile depresyonun mevcut su potansiyeli arasındaki ilişki ele alınmış ve bu bağlamda çeşitli çıkarımlarda bulunularak geleceğe yönelik tahminler ve çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Çalışmada Landsat 4, 5 ve 8 verileri uzaktan algılama teknikleriyle işlenirken, iklim verileri için nonparamedik Mann-Kendall test korelasyonu ve Thornthwaite Metodu kullanılmıştır.

Abstract

The multidimensional drought is primarily a meteorological origin. But human activities are also main concern for this scenario, especially in case of irrigation methods when agricultural crops require high amount of water in areas with low rainfall and high temperature. Beacause of this incresing water demand, primarily the groundwater level starts to decrease and hence agricultural drought occures. The Kavar depression in Iran which is the subject of this study also faces problems such as water shortage and the wrong selection of agricultural crop production. In order to determine the facts, the land use changes of the corresponding study area has been taken into account from 1975 to 2017. Different version of Landsat satellite images including Landsat 4, 5 and 8 have been processed by remote sensing techniquesto revealing the temporal variation of the area where the crop was produced by irrigation. However, based on the available rainfall and temperature data, water shortage has been calculated by using Thornthwaite Method. On the other hand, for nonparametric Mann-Kendall test correlation analyses, evaporation data has been used along with other climate data. In addition, water demand per hectare has also been collected for spcific crop of Kavar depression. As a continuation of the analysis based on the natural and artificial elements, finally the relation between the total water demand of irrigated agriculture field and the water potential of depression from 1975 has been found.